Cabaran Penguatkuasaan Penghakiman Mahkamah Syariah: Kajian Peranan Bahagian Sokongan Keluarga Terhadap Hak Wanita dan Kanak-Kanak di Sarawak

Zulzaidi Mahmod; Ahmad Hidayat Buang; Afifah Baharuddin

doi:10.47405/mjssh.v6i10.1075

Zulzaidi Mahmod Jabatan Syariah dan Undang-undang, Akademi Pengajian Islam, Universiti Malaya (UM), Malaysia
Ahmad Hidayat Buang Jabatan Syariah dan Undang-undang, Akademi Pengajian Islam, Universiti Malaya (UM), Malaysia
Afifah Baharuddin Jabatan Syariah dan Undang-undang, Akademi Pengajian Islam, Universiti Malaya (UM), Malaysia

DOI: https://doi.org/10.47405/mjssh.v6i10.1075

Keywords: bahagian sokongan keluarga, penguatkuasaan perintah, Sarawak, hak wanita, hak kanak-kanak

Abstract

Cabaran Penguatkuasaan Penghakiman Mahkamah Syariah: Kajian Peranan Bahagian Sokongan Keluarga Terhadap Hak Wanita dan Kanak-Kanak di Sarawak

Abstrak

Penghakiman yang diputuskan oleh Hakim Syarie di Mahkamah Syariah hendaklah dipatuhi oleh pihak-pihak. Ketidakpatuhan penghakiman Mahkamah Syariah akan memberikan kesan terhadap wanita dan kanak-kanak dari aspek kewangan. Penguatkuasaan dan pelaksanaan penghakiman boleh diambil tindakan di Mahkamah Syariah. Kertas penyelidikan ini bertujuan melihat cabaran penguatkuasaan penghakiman yang memfokuskan kepada fungsi dan peranan Bahagian Sokongan Keluarga Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia di Sarawak. Pendekatan metodologi yang digunapakai bagi kertas kerja ini ialah pendekatan kualitatif. Penyelidikan mendapati bahawa BSK JKSM yang ditempatkan di Sarawak merupakan satu langkah yang proaktif diambil oleh JKSM untuk memastikan penghakiman Mahkamah Syariah dipatuhi oleh pihak Penghutang Penghakiman. Penguatkuasaan penghakiman yang dilaksanakan adalah penghakiman nafkah anak, nafkah isteri, nafkah eddah dan mutaah dikuatkuasakan melalui mekanisme perundangan yang berkuatkuasa di Sarawak. Terdapat beberapa cabaran dalam pelaksanaan penguatkuasaan penghakiman di Sarawak yang telah diambil tindakan dan langkah pemerkasaan oleh pihak JKSM dan Jabatan Kehakiman Syariah Sarawak. Pemerkasaan bahagian ini dilakukan secara holistik dan optimum dari segi kekangan kakitangan, fasiliti dan kompetensi pegawai.

Kata Kunci: Bahagian Sokongan Keluarga, Penguatkuasaan Perintah, Sarawak, Hak Wanita, Hak Kanak-kanak

Challenges in Enforcement of Syariah Court Judgment: Study of The Role of The Family Support Division on The Rights of Women and Children in Sarawak

Abstract

The judgment decided by the Syariah Judge in the Syariah Court shall be complied with by the parties. Non-compliance with Syariah court judgments will have a financial impact on women and children. Enforcement and execution of judgments can be taken action in Syariah Courts. This research paper is aimed to view the challenges of judgment enforcement focusing on the functions and roles of the Family Support Division of the Department of Syariah Judiciary Malaysia in Sarawak. The methodological approach of the study which this paper is based is a qualitative approach. The study has revealed that BSK JKSM located in Sarawak is a proactive step taken by JKSM JKSM to ensure that the judgment of the Syariah Court is complied with by the Judgment Debtor. The enforcement of the judgment is that the judgment of child maintenance, wife's maintenance, eddah maintenance and mutaah is enforced through the legal mechanism in force in Sarawak. There are several challenges in the implementation of judgment enforcement in Sarawak that have been taken action and empowerment measures by the JKSM and Department of Syariah Judiciary Sarawak. The empowerment of this division is done holistically and optimally in terms of staff constraints, facilities and officer competencies.

Keywords: Family Support Division, Enforcement of judgment, Sarawak, Women's Rights, Children's Rights

Downloads

Download data is not yet available.

References

Abd al-Karim Zaydan. (2011). Nizam al-Qada` fi al-Shari`ah al-Islamiyyah. Beirut: Mu’assasah al-Risalah Nashirun.

Abdul Karim Mohd Nuli & Zulzaidi bin Mahmod. (2020). Mekanisme Penguatkuasaan dan Pelaksanaan Hak Wanita Melalui Fungsi Bahagian Sokongan Keluarga Jabatan Kehakiman Syariah Sarawak, Kertas Kerja Bahagian Sokongan Keluarga, Jabatan Kehakiman Syariah Sarawak. November (2020), 1-16.

Abdul Sany Faizal Abdul Rahman lwn. Zulraini Dato` Zulkifli, Kes Mal Bil.: 14000-037-0001-2009, Mahkamah Rayuan Syariah Wilayah Persekutuan. (Kes tidak dilaporkan).

Agustin Hanafi & Mohamad Hedhayatullah Bin Mohamad. (2018). Peran Bahagian Sokongan Keluarga Dalam Masalah Pemenuhan Nafkah Isteri Pasca Perceraian. Media Syari’ah, 20(1), 2018, 57-74. https://jurnal.ar-raniry.ac.id/index.php/medsyar/article/view/6501/3927

Akta Tatacara Mal Mahkamah Syariah (Wilayah-Wilayah Persekutuan) 1998 (Akta 585).

Arahan Amalan JKSM No. 1 Tahun 2002 berkenaan dengan “Kesan Keputusan Mahkamah yang Lebih Tinggi”.

Arahan Amalan No. 2 Tahun 2019, “Perintah Terhadap Penghutang Penghakiman Untuk Membayar Balik Kepada BSK Wang Pendahuluan Nafkah yang telah dibayar kepada pemiutang penghakiman dalam kes penguatkuasaan dan pelaksanaan perintah nafkah”.

BSK JKSS. (2021). Bahagian Sokongan Keluarga Jabatan Kehakiman Syariah Sarawak. Sarawak: JKSS.

Enelda Nurizzati Riman (Penolong Akauntan, Bahagian Sokongan Keluarga Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia (Seksyen Sarawak)), dalam temubual pada 23 April 2021.

Fadzilah Abdul Majid. (2003). Maps and Counter-Maps: Globalised Imaginings and Local Realities of Sarawak's Plantation Agriculture. Article in Journal of Southeast Asian Studies, 34(2), June 2003, 265-284. DOI: 10.1017/S0022463403000250

Garis Panduan Pengurusan Dana Bantuan Sokongan Keluarga Jabatan Kehakiman Syariah Sarawak, diluluskan oleh YAA KHS JKSS (Pengerusi Jawatankuasa Akaun Amanah Bantuan Sokongan Keluarga Jabatan Kehakiman Syariah Sarawak.

Ibn Qudamah. (2004). al-Mughni, j.1. Lubnan: Bayt al-Afkar al-Dauliyyah.

Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia, (2009). Mesyuarat Ahli Jawatankuasa Kerja BSK dalam Buletin JKSM (Buletin 1 Bil. 63), JKSM: Putrajaya, 12.

Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia. (2017). Kajian Keberkesanan Bahagian Sokongan Keluarga Dalam Membantu Menyelesaikan Kes KetidakpatuhanTerhadap Perintah Nafkah Mahkamah Syariah Tahun 2011-2015. JKSM: Putrajaya.

Jabatan Kehakiman Syariah Sarawak. (2020). Pelan Antirasuah Organisasi 2021-2025. Jabatan Kehakiman Syariah Sarawak: Sarawak.

Jabatan Perangkaan Malaysia. Portal rasmi Jabatan Perangkaan Malaysia. Di akses pada 30 Julai 2021.; https://www.mycensus.gov.my/index.php/ms/produk-banci/penerbitan/banci-2010/664-taburan-penduduk-dan-ciri-ciri-asas-demografi-2010

Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia. (2013). Laporan Tahunan 2013. JKSM: Putrajaya, h. 103.

Khadijah Ibrahim (Penolong Pegawai Syariah, Bahagian Sokongan Keluarga Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia (Seksyen Sarawak)), dalam temubual pada 23 April 2021.

Laman Web Rasmi Mahkamah Syariah Negeri Melaka, “Bahagian Sokongan Keluarga (BSK), Mahkamah Syariah Negeri Melaka” Laman Web Rasmi Mahkamah Syariah Negeri Melaka, diakses pada 5 Julai 2021. https://www.mahsyariahmelaka.gov.my/index.php/en/services/main-services/family-support

Laporan Tahunan UPD BSK JKSS, Kemaskini sehingga 31 Disember 2020.

Laporan Tahunan UPPP BSK JKSS. Kemaskini sehingga 31 Disember 2020.

Mohamed Faouzi Mokhtar, Siti Fatimah Ahmad Maulana, Salmi Amalia Jamil & Mohd Fariq Azaimi Apandi. (2021). Jenis-Jenis Penguatkuasaan dan Pelaksanaan Perintah di Mahkamah Syariah Wilayah Persekutuan: Satu Pengenalan dalam Nasimah Hussin et al. (eds.) dalam Undang-Undang Keluaga Islam di Malaysia: Teori Amalan dan Pelaksanaan. Malaysia: JKSM & UIAM, 307-326.

Mohd Amir Arifin@Mohd Rifin. (2013). Peguam Syarie dan Bailif: Perkongsian Pengalaman Cabaran Kutipan Balik Dana Pendahuluan Nafkah Anak. Jurnal Hukum, 37 (1) Ogos 2013, 31-62.

Mohd Amir Arifin@Mohd Rifin. (2021). Fungsi Penguatkuasaan dan Pelaksanaan Perintah Nafkah Bahagian Sokongan Keluarga Menurut Maqasid al-Shari`ah: Keberkesanannya di Bahagian Sokongan Keluarga Jabatan Kehakiman Syariah Negeri Sabah, Nasimah Hussin et al (eds.) dalam Undang-Undang Keluarga Islam di Malaysia: Teori Amalan dan Pelaksanaan. Malaysia: JKSM & UIAM, 327-352.

Mohd Hazwan Ismail & Jasni Sulong. (2021). Saman Penghutang Penghakiman: Keperluan Perintah Nafkah atau Perintah Tunggakan Nafkah. Journal of Contemporary Islamic Law, 6 (1), 29-38. http://www.ukm.my/jcil/wp-content/uploads/2021/06/JCIL-2021-61-Article-4.pdf

Mohd Na’im Bin Haji Mokhtar. (2015). Role of Family Support Division in The Enforcement and Execution of Syariah Court Maitenance Orders. Kertas Kerja Pembentangan IAIS pada 21 April 2015. https://iais.org.my/attach/21APR2015_ShariahCourts/IAIS_BSK_21042015.pdf.

Mohd Yusoff bin Ali lwn. Zaharah binti Ayob, Kes Mal Bil.: 070000-037-0005-2019, Mahkamah Rayuan Syariah Pulau Pinang. (kes tidak dilaporkan).

Mohd Sufi Mohd Rani (Penolong Pengarah, Bahagian Sokongan Keluarga Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia (Seksyen Sarawak)), dalam temubual pada 23 April 2021.

Mohd Zamri bin Abd Haziz (Penolong Pengarah Kanan, Bahagian Sokongan Keluarga Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia (Seksyen Wilayah Persekutuan)), dalam temubual di dalam talian pada 29 Julai 2021.

Muhammad al-Zuhayli (2011), al-Mu`tamad fi al-Fiqh al-Shafi`i, j. 5. Damsyiq: Dar al-Qalam.

Nur Zulfah Md Abdul Salam & Nur Syazwani Mohd Khatib. (2020). Isu Tunggakan Nafkah: Keperluan Penubuhan Bahagian Sokongan Keluarga (BSK)”. Journal of Muwafaqat, 3(1), 38-51. http://journal.kuis.edu.my/muwafaqat/images/article/vol-3/19-35_Nur-Zulfah_Isu-Tunggakan-Nafkah-Anak-Keperluan-Biro-Sokongan-Keluarga-1.pdf.

Portal Malaysia Maps, Malaysia Travel Information, Sarawak Map Map of Sarawak in Malaysia. Di akses pada 3 Ogos 2021. http://www.malaysia-maps.com/sarawak.htm

Portal Interaktif, Jabatan Perkhidmatan Awam Malaysia. Diakses pada 3 Ogos 2021.; https://www.interactive.jpa.gov.my/ezskim/huraiankerja/HuraianKerja/L/3PL01.pdf

Prashobh Karunakaran. (2014). Electric Power Grid Optimization for The state of Sarawak as an Example Fordeveloping Countries. International journal of Electrical and Electronic Engineering & Telecomunication, 3(2), April 2014, 97-113. http://www.ijeetc.com/v3/v3n2/12_A0180_(97-113).pdf

Raihanah Abdullah & Zulzaidi Mahmod. (2010). Rujuk: Peruntukan Undang-Undang dan Pelaksanaannya di Malaysia. Jurnal Syariah, 18(1), 25–52.

Roslina Che Soh@Yusoff, Nurhidayah Muhammad Hashim & Mohd. Na’im Mokhtar. (2017). Bahagian Sokongan Keluarga Membantu Anak Selepas Perceraian: Keberkesanan, Cabaran dan Perbandingan Dengan Amalan Negara Maju. KANUN, 29(2), 60-89.

Ordinan Tatacara Mal Syariah 2001 (bab 44/2001)

Sidang Parlimen. (2017). “Jawapan Menteri Pembangunan Wanita, Keluarga dan Masyarakat”, No. Soalan 75, Pemberitahuan Pertanyaan Lisan Mesyuarat Kedua, Dewan Rakyat Penggal Kelima, Parlimen Ketiga Belas. 26 julai 2017.

Sidang Parlimen. (2019). “Jawapan Menteri Pembangunan Wanita, Keluarga dan Masyarakat”, No. Soalan 20, Pemberitahuan Pertanyaan Lisan Dewan Negara, Mesyuarat Ketiga 2019, Penggal Kedua, Parlimen Keempat Belas. 09 Disember 2019. h. 2; https://www.kpwkm.gov.my/kpwkm/uploads/files/Dokumen/Jawapan%20Dewan%20Negara/9%20Dis%202019.pdf

Sidang Parlimen. (2019). “Jawapan Menteri Pembangunan Wanita, Keluarga Dan Masyarakat”, No. Soalan 20, Pemberitahuan Pertanyaan Lisan Dewan Negara, Mesyuarat Ketiga 2019, Penggal Kedua, Parlimen Keempat Belas. 09 Disember 2019.

Surat Permohonan Masuk Sebagai Peguam Syarie Pegawai Syariah LS41 bertarikh 26 Ogos 2013.

Suruhanjaya Hak Asasi Manusia Malaysia (SUHAKAM). (2012). Bantuan Ibu / Bapa Tunggal, SUHAKAM: Kuala Lumpur.

Taqi al-Din Abi Bakr bin Muhammad al-Husayni (2001), Kifayah al-Akhyar fi Halli Ghayah al-Ikhtisar. Beirut: Dar al-Kutub al-`Ilmiyyah.

The Official Portal of Sarawak Government, “Sarawak Population”. Di akses pada 16 Jun 2021. https://sarawak.gov.my/web/home/article_view/240/175/

Zaini Nasohah. (2009). Cabaran Penguatkuasaan dan Pelaksanaan Perintah Nafkah di Mahkamah Syariah Negeri Selangor dari Perspektif Peguam Syar’ie. Jurnal Undang-Undang dan Masyarakat 13 (2009), 115-128.

Zulzaidi Mahmod & Ahmad Hidayat Buang. (2016). Kehakiman dan Penghakiman Mahkamah Syariah di Malaysia: Satu Sorotan”. Jurnal Penyelidikan Undang-undang Syariah, 1(2) (2016), 201-212. https://doi.org/10.22452/http://doi.org/10.22452/JSLR.vol1no2.3

Zulzaidi Mahmod & Ahmad Hidayat Buang. (2021). Wakalah Peguam Syarie Terhadap Permohonan Status Pengesahan Agama Di Negeri Sarawak Berdasarkan Pendekatan Maqasid Al-Syariah, dalam Nasimah Hussin et al., (eds.) dalam Undang-Undang Keluaga Islam di Malaysia: Teori Amalan dan Pelaksanaan. Malaysia: JKSM & UIAM. 453-383.

Zulzaidi Mahmod, Ahmad Hidayat Buang & Afifah Baharuddin, (2021). “Penguatkuasaan dan Pelaksanaan Penghakiman Mahkamah Syariah: Kajian di Bahagian Sokongan Keluarga Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia (Seksyen Sarawak) Terhadap Hak Wanita dan Kanak-Kanak”. Journal of Islamic, Social, Economics and Development (JISED), 6(39), 41-50. http://www.jised.com/PDF/JISED-2021-39-09-05.pdf

Zurul Iman Bin Zakaria, Zaini Bin Nasohah. (2019). Cabaran Pelaksanaan Penguatkuasaan Undang-Undang Jenayah Syariah di Negeri Melaka. Malaysian Journal of Syariah and Law (MJSL), 7(2), Disember 2019, 13-26.